Change is alle about people

De aandacht van managers bij veranderingen gaat veelal uit naar het ‘WAT’ van de veranderingen: de rationale erachter, het scenario, de merites ervan. Emoties en weerstand worden vaak gezien als voorspelbare en controleerbare obstakels op weg naar die bekende ‘stip op de horizon’. Maar veranderen gaat over mensen, en dat vraagt focus van de manager voor de menselijke maat ervan.

Inzichten van onder meer John Kotter (‘Help, onze ijsberg smelt’) onderstreepten het belang van bijvoorbeeld draagvlak voor veranderingen. Onder meer door het belang te benadrukken van een ‘sense of urgency’ en het samen bepalen van de gewenste uitkomst van een verandering. 

De binnenkant van organisatieverandering

Met de juiste motivational cocktail, zo stelt Kotter, komt uiteindelijk iedereen in beweging, een veel gehoorde opvatting in verandermanagement. Inzichten die nog steeds onverminderd waardevol zijn. Het gaat echter voorbij aan een van de belangrijkste invalshoeken uit de veranderkunde: omgaan van mensen met verlies. Het is de ‘binnenkant’ van organisatieverandering’, vaak achterwege wordt gelaten door het ogenschijnlijk ongrijpbare karakter ervan. 

Het effect is vaak dat de organisatie ‘op papier’ is veranderd maar nog steeds hetzelfde werkt als voorheen. Met demotivatie, bitterheid of lusteloosheid vaak als gevolg.

Gedoe komt er toch

Joop Swieringa hanteert bij verandering het adagium ‘Gedoe komt er toch’. Weerstand, zo stelt hij vast, heeft een belangrijke positieve functie, het ‘Een van zijn suggesties is daarom: 

Weerstand is een uiting van onzekerheid, angst en zorgen. Weerstand is dus eigenlijk iets waar we naar op zoek moeten in de verandering, want dat helpt ons als veranderaar het gedoe boven tafel te krijgen. Met een coachende stijl omarmen we letterlijk het gedoe, om dat vervolgens samen met dezelfde stijl weg te nemen.

Veel weerstand in verandering is te relateren aan verlies. Maar wat verliezen mensen dan eigenlijk? Bijvoorbeeld wanneer ze worden geconfronteerd met ingrijpende veranderingen op het werk?

De Monninck beschrijft in zijn KERN model de betekenis die mensen onlenen aan hun werk:

Kontrole
Eigenwaarde
Rechtvaardigheid
Relatie Nu met later (bijv verlies van pensioenrechten of loopbaanperspectief)

Verlies op deze vier gebieden is een regelrechte inbreuk op iemands bestaansontwerp een gaat daarom gepaard met heftige rouwverschijnselen.

Omgaan met verlies zien we te vaak als het ‘werkveld van therapeuten’. En daardoor wordt -ondanks het grote belang ervan- met deze invalshoek te weinig rekening gehouden in het managen van veranderingen. 

Wanneer leidinggevenden bijvoorbeeld voorafgaand aan veranderingen al stilstaan bij de vraag ‘wat verliezen ze hiermee?’, dan blijkt verlies opeens heel dichtbij te staan, en een voedingsbodem voor acties in het veranderplan. Mensen raken immers iets kwijt in veranderingen, dat verblindt ze soms voor de benefits. Hoe mooi is het als een leidinggevende of collega daar rekening mee houdt.

veranderen = verlies = rouw

Professor George Kohlrieser introduceerde in dit verband de hechtingscirkel:

Kennis van de hechtingscirkel geeft Secure Base Leiders inzicht in hechtingsgedrag van mensen in teams èn van zichzelf, als fundament voor effectieve communicatie en leiderschap bij veranderingen.

Kees had een zware managementfunctie die na een ziekteperiode met burn-out verschijnselen flink is uitgekleed. Bij terugkeer heeft Kees veel te verwerken:

  • burn-out: verlies van vitaliteit en zelfvertrouwen;
  • Verlies van controle over zaken die niet meer bij zijn functie gaan passen; 
  • Verlies van eigenwaarde.

Kees heeft nu vooral baat bij support in de vorm van empathie, support bij zijn reïntegratie. Een leidinggevende die zijn bezwaren aanhoort en begrip toont voor zijn emoties zonder oplossingen te bieden, of bezwaren te weerleggen danwel besluiten terug te draaien.

Samengesteld met gebruikmaking van:

  • Over de rooie, Emoties bij verlies en verandering op het werk (J. Van Wielink, 4edruk);
  • Noodzakelijk verlies (Judith Viorst, 25edruk);
  • Met mijn ziel onder de arm (Riet Fiddelaers-Jaspers);
  • Verlies op het werk (Riet Fiddelaers-Jaspers, Jakob van Wielink);
  • www.helpcoaching.nl.
  • Help onze ijsberg smelt, J. Kotter

Neem contact met ons op voor meer informatie of een vrijblijvend advies.